woensdag 1 februari 2012

Dooreman in Wevelgem | korte bio

Van 1 t/m 21 februari brengt de bibliotheek het werk van boekenontwerper en typograaf Gert Dooreman onder de aandacht. Drie weken lang zal de expositie begeleid worden door korte berichten over typografie en layout op deze website. Vandaag trappen we af met een korte biografie van Gert Dooreman.

Gert Dooreman
(Herentals, 1958) studeert Vrije Grafiek aan het Sint-Lucasinstituut in Gent. Hij begint als illustrator met o.a. opdrachten voor De Morgen, maar verlegt vanaf 1984 het zwaartepunt van zijn activiteiten naar typografie en vormgeving. Dooreman verzorgt in het begin van zijn carrière de boekomslagen van de Leuvense uitgeverij Kritak, het Poëziecentrum in Gent en het Nederlandse uitgevershuis Bert Bakker. Vanaf 1981 start een intensieve samenwerking met fotograaf Michiel Hendryckx, die bijna twintig jaar zal duren. Hendryckx levert de omslagfoto aan voor de boeken, Dooreman evolueert steeds meer naar een typograaf pur sang. De twee zijn in de periode 1994-2002 zowat de huisontwerpers van de Vlaamse uitgeverij Van Halewyck.

Een typograaf is niet, zoals veel mensen denken, iemand die lettertypes ontwerpt; een typograaf ontwerpt met letters. Hij maakt affiches met een belettering, kleurenpalet en layout die de aandacht trekt. Hij zorgt ervoor dat de bladspiegel in een boek — het huwelijk tussen letters en witruimte — aantrekkelijk oogt. Hij houdt in de gaten, desnoods met de stopwatch in de hand, welke regelafstand en korpsgrootte het prettigst is om te lezen. Een typograaf is, in de woorden van Jan Middendorp, een "arrangeur van tekst, beeld, textuur en kleur in dienst van andermans boodschap".

De eerste stappen van Gert Dooreman als vormgever vallen samen met de renaissance van de Vlaamse podiumkunsten in de vroege jaren tachtig, met figuren als Jan Fabre, Anne-Teresa De Keersmaeker en Jan Lauwers. In de slipstream daarvan kent immers ook de eigentijdse vormgeving een opbloei. Het is de tijd van illustratoren en decorontwerpers als Jan Versweyveld, Johan Daenen, Gorik Lindemans en Ever Meulen. In de periode 1985-1991 maakt ook Dooreman tekeningen, affiches en drukwerk — voor Behoud de Begeerte (een producent van literaire manifestaties).

Illustratie is echter geen grafische vormgeving, laat staan typografie. Vrijwel alle ontwerpers van Dooremans generatie zijn op het gebied van typografie autodidact. Ook Dooreman zelf. Hij duikt de antiquariaten in op zoek naar boeken over typografie, bestudeert de letterboeken van de Amerikaan Dan X en het werk van de bewonderde Amsterdamse graficus Piet Schreuders. Typografie is bovendien nog ambachtelijk in die tijd. Het zijn de nadagen van de afwrijfletters: vellen van Letraset of Mecanorma worden op de millimeter precies doorgekrast. Later worden letters ingetikt op een zetmachine.

Nóg later zwicht Dooreman toch voor de computer, waarmee hij absolute controle over een ontwerp kan uitoefenen en met één druk op de knop lettertypes op hun look en feel kan taxeren. Qua lettertypes gaat zijn voorkeur uit naar de schreefloze Gill Sans voor de titeltjes en de schreefletter Perpetua voor de broodtekst. Voor affiches doet hij vaak een beroep op de Rhode, van Font Bureau, of de Poplar, uit de Wood Type-collectie van Adobe. Dat zijn lettertypes gebaseerd op de houten posterletters uit de negentiende eeuw. De overbekende affiche van de theatercyclus Ten Oorlog is gezet uit de Poplar, net als, bij wijze van pastiche, de affiche van onze Dooreman-expo. Een ander idool van Gert Dooreman is de Tsjechische letterontwerper František Štorm.

In de loop van de jaren negentig krijgen de uitgeverijen waar Dooreman voor werkt steeds meer vertrouwen in zijn kunnen. Hij mag naast het boekomslag ook het binnenwerk van de boeken doen. Tot 2009 verzorgt hij de boeken van uitgeverij Lannoo. De laatste jaren werkt hij vooral voor Meulenhoff/Manteau. Daarnaast blijft hij actief als huisstijlontwerper in de theaterwereld — in de jaren negentig voor de Blauwe Maandag Compagnie, rond de millenniumwissel voor Het Toneelhuis, tegenwoordig voor Theater Antigone. Tussendoor doet hij de restyling voor de krant De Standaard en het weekblad Humo, en maakt hij een paar jaar de poster voor Gedichtendag.






Misschien zijn meest in het oog springende successen behaalt Dooreman in dienst van Tom Lanoye. Zijn eerste boekencover was er eentje voor Lanoye (Rozegeur en maneschijn, een bundel kritieken uit 1983) en sindsdien heeft Dooreman vaak met de schrijver samengewerkt. In 2003 werd het vroege werk van Lanoye heruitgebracht in een set kleine doch eclatante hardcovers: Lanoye Hard Gemaakt. In 2004 werden Lanoye's vertalingen van dichters uit de Eerste Wereldoorlog gebundeld in het boek Overkant, in een vormgeving van Dooreman uiteraard, met knipogen naar het typografisch expressionisme van Paul van Ostaijen. In datzelfde jaar prijkte een stadsgedicht van Lanoye op een bannier aan de Boerentoren in Antwerpen, opnieuw volgens de richtlijnen van Gert Dooreman.

Dooreman, een eindweg in de vijftig inmiddels, maakte de Vlaamse boekverzorging haast in zijn eentje volwassen. Hij inspireerde een hele generatie typografen, van Herman Houbrechts tot Kris Demey. Zijn herkenbare stijl — zwarte en rode letters tegen een grijs of vuilwit veld — wordt vaak nageaapt. In 2009 werd Dooreman bedacht met een overzichtstentoonstelling in het AMVC-Letterenhuis Antwerpen en een forse catalogus. Niet slecht voor een ontwerper die aan kleurenblindheid lijdt.

In dat mooie boek wordt trouwens duidelijk dat Dooreman het liefst in opdracht werkt, liever dan als een kunstenaar geconfronteerd te worden met de onmetelijke vrijheid van het witte blad. Eén ding spijt hem: dat zijn tekenwerk uit de beginjaren overschaduwd wordt door zijn typografische exploten. In de periode 1992-1995 maakte hij een wekelijkse tekening voor De Standaard Magazine, tot hij voor zijn diensten werd bedankt. Realistische, artistieke tekeningen waren dat, in het verlengde van de Franse karikaturist Honoré Daumier en het werk dat Olaf Gulbransson maakte voor het Duitse satirische tijdschrift Simplicissimus.


[bron: de overzichtscatalogus Dooreman, vooral het essay van Jan Middendorp]

0 reactie(s):